Netherlands (8)

Filips II, zoon van Karel V, zet de centralisatiepolitiek voort. Opkomst van het protestantisme. Hoge en lage adel verzetten zich tegen de centralistische politiek van Filips II.

Filips II, geboren en getogen in Spanje, voelde zich vooral Spanjaard. De Nederlanden kende hij slecht, hij sprak de taal niet en ook de mentaliteit van de Nederlanders was hem vreemd. Filips stelde zijn halfzuster Margaretha van Parma (1522-1586) aan als landvoogdes van de Nederlanden. Hij handhaafde het traditionele centralistische regeringssysteem van zijn vader. De Raad van State zag haar taak echter vaak overgenomen door de 'Spaanse Raad', waarin privé -adviseurs van Filips zitting hadden. De edelen, waaronder Willem van Oranje, stadhouder van Holland, Zeeland, West-Friesland en Utrecht, vroegen Filips om meer invloed in het landsbestuur en het vertrek van de Spaanse troepen. Filips stond dit laatste toe en vertrok voorgoed naar Spanje. Zijn aanwezigheid in de Nederlanden was niet meer van groot belang,dankzij de overwinning op de Fransen en de vrede die in 1559 volgde. Bovendien wachtten hem in Spanje ook de nodige problemen, zoals een lege schatkist en zijn strijd tegen het Ottomaanse Rijk in het Zuiden.

Het vertrek van de Spaanse troepen volstond niet om een einde te maken aan het verzet van de hoge adel tegen de politiek van Filips en Margaretha van Parma want de Inquisitie trad steeds strenger op en Kardinaal Granvelle,belangrijkste adviseur van Margaretha, hield de edelen buiten de beraadslagingen in de Raad van State. Mede onder invloed van Margaretha werd hij in 1564 door Filips ontslagen.

Drie leden van de Raad van State gelden als initiatiefnemers tot het verzet tegen Filips II en zijn adviseurs: de graaf van Egmond, de graaf van Hoorne en Willem van Nassau, prins van Oranje.Willem van Oranje(Willem de Zwijger) werd geboren op het stamslot van de Nassaus, te Dillenburg (Duitsland), als zoon van Willem de Rijke en Juliana van Stolberg. In 1544 werd hij door de dood van zijn Franse neef René van Châlon-Orange, prins van Oranje en erfde hij rijke bezittingen in Frankrijk en de Nederlanden. In 1551 werd zijn bezit nog vergroot door zijn huwelijk met Anna van Buren. Willem was opgevoed in de protestantse leer. Om zijn erfenissen als zijn eigendom te mogen beschouwen, eiste Karel V dat hij terugkeerde tot het katholieke geloof.

Willem van Oranje was een van de rijkste en machtigste mannen uit die tijd. Tijdens de troonsafstand van Karel V, leunde de oude en teleurgestelde vorst bij binnenkomst in de grote zaal van het Paleis in Brussel op de schouders van de 22jarige Willem van Oranje. Filips II, zoon en opvolger van Karel V, benoemde Willem tot lid van de Raad van State en hij werd opgenomen in de belangrijke Orde van het Gulden Vlies. Willem van Oranje bleef zich - samen met de andere edelen - echter verzetten tegen de centralistische politiek van de Spaanse koning. Ook in godsdienstige zaken nam hij een tolerant standpunt in. Na de dood van zijn eerste vrouw Anna van Buren trouwde hij met de protestantse Anna van Saksen, die hij toestond protestants te blijven. Uit dit huwelijk werd zijn zoon Maurits geboren.