Netherlands (5)

Het Bourgondische Rijk (1419-1467)

Regeringsperiode van Filips de Goede.
De Nederlanden worden onderdeel van het Bourgondische Rijk.

Bourgondië, een landstreek in het oosten van Frankrijk, dankt zijn naam aan de Germaanse stam der Bourgondiërs die vanuit Bornholm (Denemarken) naar het zuiden waren getrokken en zich aan de Rijn vestigden. Na een nederlaag tegen de Hunnen, kregen ze van de Romeinen in Savoye (Franse Alpen) een nieuw gebied toegewezen. In 1363 schonk Jan de Goede (koning van Frankrijk) het hertogdom Bourgondië aan zijn zoon Filips de Stoute (1342 - 1404). Door zijn huwelijk met Margaretha van Male erfde hij Vlaanderen,Artois en Franche-Comté en legde hij zó de basis voor het latere Bourgondische Rijk. Zijn kleinzoon Filips de Goede (1396-1467) stelde de zogenaamde 'Staten' in om een centraal gezag te vestigen in zijn rijk.

In de veertiende eeuw waren de Nederlanden uitgegroeid tot min of meer zelfstandige gebieden met eigen privileges. De 'Staten' bestaande uit vertegenwoordigers van de adel, geestelijkheid en de burgerij, konden zelf beslissen over de financiële bijdrage van de gewesten aan de centrale regering. Later wisten de Staten hun macht verder uit te breiden. De Staten kwamen voor het eerst in 1464 in Brugge bijeen. Deze bijeenkomst wordt wel gezien als de eerste vergadering van de instelling dat later de Staten-Generaal zou worden genoemd en nog steeds de officiële naam van het Nederlands Parlement is.

De Bourgondische tijd was een bloeiperiode voor handel, nijverheid en kunst. Antwerpen werd de belangrijkste havenstad van de Nederlanden .De lakenindustrie en -handel waren de rijkdom van Vlaanderen. In de zuidelijke Nederlanden ontwikkelde de kunst zich tot een hoog niveau. Jan van Eyck, hofschilder van Filips de Goede, schilderde zijn beroemde altaarstuk 'De aanbidding van het Lam Gods'. In Leuven werd de eerste Nederlandse universiteit gesticht. Door de boekdrukkunst, die omstreeks 1440 werd uitgevonden door Johan Gutenberg, ontwikkelde ook de literatuur zich. Met name het boek 'Karel ende Elegast', een heldenverhaal dat zich afspeelt rondom de persoon van Karel de Grote, werd in de Bourgondische tijd door de adel en de ontwikkelde burgers veel gelezen en gezien als een voorbeeld voor de verhouding tussen de vorst en zijn onderdanen onderdaan.

In 1477 sneuvelt Karel de Stoute bij Nancy. Het hertogdom Bourgondië kwam hierdoor weer onder invloed van de Franse kroon. De overige gebieden, waaronder de Nederlanden, kwamen door het huwelijk van zijn dochter Maria van Bourgondië met Maximiliaan I van Oostenrijk, in Habsburgs bezit. Aan het eind van de veertiende eeuw klinkt in de Nederlanden steeds luider kritiek op de kerk, die ten slotte zou leiden tot een scheuring in de Rooms-Katholieke kerk.